PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN I
ĐỀ CƯƠNG THAM KHẢO ÔN TẬP MÔN LỊCH SỬ 8
HỌC KÌ II – NĂM HỌC 2018- 2019
A. LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
- Tìm hiểu một số công trình kiến trúc trước và sau 1975 , nét văn hóa đặc trưng của Thành phố HCM
B. LỊCH SỬ VIỆT NAM
1. Các phong trào yêu nước chống Pháp cuối TK XIX:
- Phong trào Cần Vương : 13/7/1885 nhân danh vua Hàm Nghi, Tôn Thất Thuyết ra “ Chiếu Cần Vương” , kêu gọi văn thân, nhân dân giúp vua cứu nước
Diễn biến: Chia 2 giai đoạn
* GĐ 1: 1885-1888, phong trào bùng nổ khắp cả nước
* GĐ 2: 1888-1896, qui tụ thành những cuộc khởi nghĩa lớn (Ba Đình, Bãi Sậy, Hương Khê)
- Khởi nghĩa Yên Thế ( 1884- 1913) có thời gian kéo dài nhất, quyết liệt nhất và ảnh hưởng sâu rộng
- Nhận xét PT vũ trang chống Pháp cuối thế kỷ 19:
Mục tiêu: Chống đế quốc, chống phong kiến
Lãnh đạo: Văn thân, sĩ phu yêu nước
Tính chất: yêu nước dưới ngọn cờ phong kiến
2. Trào lưu cải cách duy tân nửa cuối thế kỷ XIX.
a) Hoàn cảnh: Thực trạng đất nước ngày càng khủng hoảng, nguy cơ mất nước đến gần, xuất phát từ lòng yêu nước thương dân, một số quan lại, sĩ phu thức thời đã mạnh dạn đưa ra những đề nghị cải cách
b) Nội dung cải cách :
* Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế xin mở cửa biển Trà Lý (Nam Định)
* Đinh Văn Điền đề nghị đẩy mạnh việc khai khẩn ruộng hoang, phát triển buôn bán,chấn hưng quốc phòng
* Viện Thương Bạc đề nghị mở 3 cửa biển miền Bắc, miền Trung
* Nguyễn Trường Tộ đề nghị chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển thương nghiệp,tài chính, mở rộng ngoại giao và phát triển giáo dục…
* Nguyễn Lộ Trạch đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí…
- Nguyên nhân những đề nghị cải cách không thực hiện được:
Do triều đình nhà Nguyễn bảo thủ, không thích ứng với hoàn cảnh, không chấp nhận sự thay đồi, từ chối mọi sự cải cách, kể cả những cải cách có khả năng thực hiện
d/ Ý nghĩa : Tấn công vào những tư tưởng lỗi thời, bảo thủ; phản ánh trình độ nhận thức mới của người dân hiểu biết.
3. So sánh hai xu hướng cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh
|
Nội dung
|
Phan Bội Châu
|
Phan Châu Trinh
|
|
Chủ trương, biện pháp
|
Đánh đuổi giặc Pháp, khôi phục Việt Nam độc lập
Chủ trương bạo động, dựa vào Nhật để đánh đuổi Pháp
|
Vận động duy tân với nhiều hình thức phong phú (mở trường, diễn thuyết, cổ động mở mang công thương…)
Chủ trương ôn hòa và công khai, dựa vào Pháp để lật đổ phong kiến
|
|
Hạn chế
|
Chưa có đường lối CM đúng đắn, chưa nhận rõ bản chất kẻ thù
|
Chưa có đường lối CM đúng đắn, chống Pháp bằng ôn hòa, vận động
|
4. Những biến chuyển trong xã hội VN cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20
+ Giai cấp địa chủ phong kiến đã đầu hàng và trở thành chỗ dựa, tay sai cho thực dân Pháp. Tuy nhiên, có một bộ phận địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần yêu nước.
+ Giai cấp nông dân, số lượng đông đảo, bị áp bức bóc lột nặng nề nhất, họ sẵn sàng hưởng ứng, tham gia cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Một bộ phận nhỏ mất ruộng đất phải vào làm việc trong các hầm mỏ, đồn điền.
+ Tầng lớp tư sản đã xuất hiện, có nguồn gốc từ các nhà thầu khoán, chủ xí nghiệp, xưởng thủ công, chủ hãng buôn... bị chính quyền thực dân kìm hãm, tư bản Pháp chèn ép.
+ Tiểu tư sản thành thị cũng là tầng lớp mới xuất hiện, bao gồm chủ các xưởng thủ công nhỏ, cơ sở buôn bán nhỏ, viên chức cấp thấp và những người làm nghề tự do. Họ có trình độ học vấn, nhạy bén với thời cuộc,... nên sớm giác ngộ và tích cực tham gia các phong trào cứu nước.
+ Giai cấp công nhân phần lớn xuất thân từ nông dân, làm việc trong các đồn điền, hầm mỏ, nhà máy, xí nghiệp,... lương thấp nên đời sống khổ cực. Đây là giai cấp có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ chống đế quốc, phong kiến.
5. Hoạt động của Nguyễn Tất Thành sau khi ra đi tìm đường cứu nước.
a/ Hoàn cảnh:
- Các phong trào yêu nước đầu TKXX đều bị thất bại.
- Trước sự bóc lột, đàn áp tàn bạo của TD Pháp
- Trong bối cảnh đó, Nguyễn Tất Thành đã quyết định ra đi tìm con đường cứu nước mới cho dân tộc.
b/ Những hoạt động chính
- Ngày 5 - 6 - 1911, từ bến cảng Nhà Rồng, Người ra đi tìm đường cứu nước.
- 1911-1917, sau hành trình kéo dài 6 năm, qua nhiều nước ở châu Âu, châu Mĩ, châu Phi,... đến năm 1917, Người từ Anh trở về Pháp, tham gia hoạt động trong Hội những người Việt Nam yêu nước ở Pa-ri.
- Người tích cực tham gia hoạt động trong phong trào công nhân Pháp và tiếp nhận ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga.
- Từ khảo sát thực tiễn, Người đã đúc kết thành kinh nghiệm rồi quyết định đi theo chủ nghĩa Mác - Lê-nin.
c/ Kết luận: Những hoạt động bước đầu của Nguyễn Tất Thành là điều kiện quan trọng để xác định con đường cứu nước đúng cho dân tộc.
d/ Hướng đi của Người có gì khác so với các nhà yêu nước chống Pháp trước đó?
---CHÚC CÁC EM HỌC TỐT---